سوالات رایج در مورد رگهای واریسی، عوارض و روشهای تشخیص و درمان آن
در حدود 20 درصد از جمعیت افراد بزرگسال به واریس سیاهرگها مبتلا هستند. واریس رگهای سطحی بوده که به طرز غیرعادی کشیده، پیچخورده یا گشاد میشوند و اغلب بر روی ساق پا و ران دیده میشوند. سیاهرگهای واریس عنکبوتی ویژگیهای مشابهی داشته ولی کوچکتر میباشند.
سیاهرگهای واریسی متورم شده و از سطح پوست بیرون میزنند. این وضعیت آزاردهنده بوده و سبب تورم پاها میشود. اگر واریس درمان نشود ممکن است منجر به بیماریهای وخیمتری شود از جمله: التهاب سیاهرگی، تورم یا زخم واریس.
سیاهرگهای واریسی، سیاهرگهایی هستند که عموماً به علت دریچههای معیوب، به شکلی غیرعادی ورم کرده و بزرگ میشوند. واریس معمولاً در مناطق مختلف پا ایجاد میشود. البته در هر بخشی از بدن هم میتواند ایجاد شود. درصورتیکه درمان نشود منجر به ایجاد عوارضی میشود مانند تلانژکتازی (گشادشدگی مویرگها)، ترومبوفلبیت سطحی و ..... .
سؤالات بسیاری در مورد رگهای واریسی, علائم، درمان و عوارض این درمانها وجود دارند. شما میتوانید با تماس با شماره 09170622792 - 07132334135 در کلینیک مرکز واریس شیراز از مشاوره و راهنمایی متخصصان بهرهمند شوید.
سیاهرگهای واریسی
سیاهرگهای واریسی، سیاهرگهای گشاد شدهای هستند که زیر پوست قرار دارند و در واکنش به فشار زیاد سیاهرگی (نارسایی سیاهرگی)، گشاد و درهمپیچیده میشوند. رنگ این رگها آبی یا بنفش بوده، قطرشان 3 تا 8 میلیمتر است و ظاهری طنابمانند دارند. در حدود 10 تا 60 درصد از جمعیت افراد بزرگسال مبتلا به این عارضه هستند. سیاهرگهای واریسی بهخودی خود مشکلی محسوب نمیشوند ولی نشانهای از نارسایی سیاهرگی هستند.
تصور اینکه سیاهرگ واریسی مشکل اصلی میباشد مانند این است که گفته شود مشکل اصلی در سرخک، وجود دانهها است. این دانهها نشانهای از وجود یک عفونت ویروسی بنیادی هستند. برای درمان دانهها، بایستی ویروس را از بین برد. از بین بردن دانهها بیهوده است.
مهمترین عامل در ایجاد سیاهرگهای واریسی عوامل ارثی یا سابقه خانوادگی است. هنگامیکه والدین هردو مبتلا به واریس باشند احتمال ایجاد آن بیش از 90 درصد بوده، اگر یک نفر مبتلا باشد احتمال ایجاد آن 25 درصد برای مردان و 62 درصد برای زنان بوده، و اگر هیچیک مبتلا نباشند احتمال ایجاد آن 20 درصد میباشد. عوامل دیگری که باعث ایجاد واریس میشوند عبارتند از نشستن یا ایستادن طولانیمدت، حاملگی، مشکلات هورمونی و آسیبهای موضعی. واریس با افزایش سن وخیمتر میشود.
سیاهرگهای واریسی آسیبی برگشتناپذیر هستند و در جریان خون نقشی ندارند (درواقع واریس باعث ایجاد اشکال در بازگشت خون به قلب میشود). با برداشته شدن این رگها، مشکلی برای بدن ایجاد نشده و همچنین برای عمل بایپس قلب مناسب نیستند.
سیاهرگهای واریسی چقدر خطرناک هستند
خوشبختانه سیاهرگهای واریسی عارضهای مرگبار نبوده و مشکلی خطرناک برای اندامهای بدن بهوجود نمیآورد. ولی متأسفانه علائم این عارضه بهطور روزانه هرچه بیشتر موجبات ناراحتی شخص را فراهم میکند (خستگی پا، احساس سنگینی، درد، احساس تپش، گزگز کردن، سوزش، خارش، بیحسی، ورم، سندروم پای بیقرار و ...). با توجه به عوامل مختلف مانند شدت مشکل سیاهرگی، سرعت پیشرفت بیماری و مشکلات دیگر پزشکی، تنها با مشورت با پزشک است که بهترین تصمیم برای درمان گرفته خواهد شد چونکه پزشک تمامی مسائل را بررسی و ارزیابی میکند.
عدم درمان سیاهرگ واریسی
نارسایی سیاهرگی معمولاً عارضهای پیشرونده بوده و شخص متوجه بروز آن نمیشود. به این معنی که هر سال وخیمتر شده و در طول پنج یا ده سال به مشکلی اساسی تبدیل میشوند. نارسایی سیاهرگی در صورت عدم درمان در طول زمان پیشرفت کرده و ظاهر آن نیز وخیمتر میشود. ممکن است علائم شدیدتری مانند خستگی پا، احساس سنگینی، درد، احساس تپش، گزگز کردن، سوزش، خارش، بیحسی، ورم و سندروم پای بیقرار ایجاد شوند. در صورت عدم درمان در طولانیمدت، ممکن است عارضههایی مانند درماتیت، فلبیت، لختههای خونی، خونریزی و زخم واریسی غیرقابل بهبود ایجاد شوند.
زخم واریس چیست؟
اگر نارسایی سیاهرگی یا واریس درمان نشوند، احتمال دارد فشار زیاد سیاهرگ باعث ایجاد اِدِمای پیشرونده و تورم در ساق و مچ پا شود. این تورم منجر به ایجاد عارضهای میشود به نام لیپودرماتواسکلوروسیس، یا فیبروز در پوست و بافت زیرپوستی. اگر سیاهرگها همچنان درمان نشوند، پوست تخریب شده و زخم باز درآن ایجاد میشود. زخمهای سیاهرگی بسیار دردناک بوده و ممکن است برای سالها باز بمانند. درمان این زخمها بهوسیله روشهای عادی و سنتی غیرممکن است. امکان دارد این زخمها در قسمت مچ یا ساق پا ایجاد شوند. اندازه زخم میتواند به اندازه یک سکه باشد و یا ممکن است کاملاً دور پا را احاطه کنند. زخمهای سیاهرگی 4 درصد از افراد بالای 65 سال را مبتلا میکنند. امکان پیشبینی اینکه چه افرادی به این عارضه مبتلا خواهند شد یا اینکه بهبودی چقدر زمان میبرد، غیرممکن میباشد.
در صورت بارداری آیا باید واریس را درمان کرد یا درمان را تا زمان زایمان عقب انداخت؟
بارداری موجب ایجاد واریس نمیشود ولی در صورت وجود مشکلات سیاهرگی، بارداری باعث تشدید این مشکلات خواهد شد. اگر بارداری باعث ایجاد واریس میشد، زنان بایستی بیشتر از مردان به آن دچار میشدند.
بالا رفتن سطح هورمونها، افزایش حجم جریان خون و بزرگ شدن رحم همگی دست به دست هم داده تا هرگونه نارسایی سیاهرگی (علت اصلی واریس) را تشدید کنند. این فشار بالای خون سیاهرگی باعث میشود که سیاهرگهای جدیدی بهکار گرفته شده و سیاهرگهای واریسی بزرگتر شده و وضعیتشان وخیمتر میشود.
پادرد و ادمای ناشی از این سیاهرگهای متورم، بارداری را بسیار دشوار میکنند. چنانچه جلوی عامل اصلی نارسایی سیاهرگی و واریس قبل از بارداری گرفته شود، آسیب کمتری به سیاهرگهای سالم و بافتهای اطراف وارد میشود. در صورتی که عوارض ایجاد شده خفیف باشند، درمان آن راحتتر بوده و زمان بهبود کوتاهتر میشود.
چنانچه در حال حاضر باردار هستید یا قصد دارید باردار شوید، نباید جراحی کنید. استفاده از جورابهای واریس و قرار دادن پا در سطحی بالا تنها گزینههای موجود هستند. بنابراین توصیه میشود که قبل از بارداری، واریس درمان شود.
آیا پس از درمان، امکان بازگشت واریس وجود دارد ؟
سیاهرگهای واریسی در صورت درمان مؤثر، دوباره ایجاد نخواهند شد. البته زمینه و آمادگی برای ابتلا به واریس را نمیتوان درمان کرد. امکان دارد با گذشت زمان سیاهرگهای واریسی جدیدی در ناحیه قبلی یا در قسمتهای دیگر ایجاد شوند. به علت از بین بردن عامل اصلی واریس، روند پیشرفت بیماری بسیار کند میشود. سیاهرگهای واریسی جدید چندان وخیم نبوده و راحتتر درمان میشوند. معمولاً درمان سطحی و جزئی سیاهرگهای واریسی جدید به صورت دورهای کفایت میکند.
ابتلا به واریس در سنین پایین/ زمان مناسب برای درمان واریس در سنین بالا
زمینه ارثی مهمترین عامل ایجاد رگهای واریسی است؛ درنتیجه در هر سنی میتواند ایجاد شود. عوامل دیگر مانند سن، بارداری، آسیبهای فیزیکی، ایستادن و نشستن طولانیمدت خطر ابتلا به واریس را در طول زمان افزایش میدهند. بیماران ممکن است در سنین نوجوانی بوده و یا 80 و حتی 90 سال سن داشته باشند. بیماری در افراد سالخوردهتر، بیشتر مربوط به بیماریهای پیشرفتهای بوده که سالها نادیده گرفته شدهاند مانند خونریزی سیاهرگهای واریسی یا زخم واریس که بایستی درمان شوند.
آیا درمان واریس فقط جنبه زیبایی دارد؟
سیاهرگهای واریسی ظاهر زیبایی ندارند. ولی درمان واریس به علت زیبایی دلیل اصلی نمیباشد. علت اصلی درمان وجود عواملی مانند درد، سوزش، خستگی، احساس سنگینی، خارش، سندروم پای بیقرار، گرفتگی ماهیچه در طول شب، ادما، اگزما، زخم واریس و خونریزی میباشند.
در صورت جراحی واریس در گذشته و بازگشت آن، آیا درمانی وجود دارد؟
با توجه به شدت عارضه، درمان واریس با جراحی در 50 تا 65 درصد موارد نمیتواند بیماری را درمان کند. بازگشت واریس پس از جراحی امری شایع است. جراحی واریس چندان محبوبیت نداشته و خوشبختانه این جراحی جای خودش را به جراحیهای کمتهاجمی مانند بستن رگ با رادیوفرکانس و لیزر درمانی داده است. جراحی واریس تنها زمانی استفاده میشود که امکان درمان با لیزر و رادیوفرکانس وجود نداشته نباشد.
هنگامیکه واریس پس از جراحی عود میکند، وضعیت نامناسبی دارد. درمان مؤثر پس از بازگشت بیماری دشوار بوده ولی طبق روال انجام خواهد شد. . سیاهرگهای جدید واریسی بایستی با سونوگرافی داپلکس حتماً ارزیابی شوند. درمان به کمک روشهای مشابهی مانند درمان واریس با لیزر و اسکلوتراپی و فلبکتومی انجام خواهد شد. انتظار میرود که به کمک این روشها نتایج قابل قبولی به دست آیند.
آیا دستگاه عمقی سیاهرگی به واریس دچار میشود؟
درحالیکه دستگاه عمقی سیاهرگی ممکن است دچار نارسایی شود، سیاهرگهای عمقی بهوسیله ماهیچهها و استخوانهای پا حمایت شده و هیچگاه دچار واریس نمیشوند. دستگاه سطحی فاقد چنین حمایتی بوده و درنتیجه در معرض ابتلا به واریس است.
آیا واریس میتواند باعث ایجاد بیماری قلبی شود؟
واریس و بیماری قلبی ارتباطی به هم ندارند. علت ایجاد واریس (وجود عوامل ارثی، ایستادن طولانیمدت، بارداری، مشکلات هورمونی، آسیبهای موضعی و غیره) کاملاً با علل ایجاد بیماریهای قلبی (وجود عوامل ارثی، کلسترول بالا، سیگار کشیدن، فشار بالای خون، دیابت، استرس و غیره) متفاوت هستند. ضعیف بودن دریچه سیاهرگی، احتمال ازکار افتادن دریچه قلبی را افزایش نمیدهد.
آیا واریس منجر به قطع عضو میشود؟
گردش ضعیف خون اصطلاح مبهم و نامشخصی است که شامل عوارض سرخگی و سیاهرگی میباشد. بیماری سرخرگی منجر به کاهش جریان خون حامل اکسیژن و مواد مغذی به بافتهای بدن میشود. بیماری سیاهرگی منجر به تضعیف جریان خون حامل ضایعات سلولی از پا به قلب میشود. فقدان خون سرخرگی حامل اکسیژن و مواد مغذی میتواند باعث مرگ بافت و درنهایت قطع عضو شود. درحالیکه جریان ضعیف سیاهرگی چنین خطری ندارد.
باتوجه به ظاهر نامناسب سیاهرگهای دست و پا آیا امکان ابتلا به واریس سیاهرگی یا واریس عنکبوتی وجود دارد؟
سیاهرگهای بزرگشده پشت دست و پا طبیعی هستند. بهعلت نازک بودن پوست و مقادیر کم چربی زیرپوستی در این قسمتها، این سیاهرگها قابل مشاهده هستند. معمولاً این سیاهرگها در افراد لاغر بیشتر مشخص هستند و نیازی به درمان در این موارد نیست.
در صورت درمان واریس، آیا امکان ابتلای مجدد به این عارضه وجود دارد؟
درمان واریس با لیزر CTEV 98 درصد موارد مؤثر است. درنتیجه 2 درصد امکان بازگشت واریس وجود داشته که به مراقبت و درمان اضافی نیاز دارد. تشخیص این مطلب توسط بررسی داپلکس پس از جراحی انجام میشود.
همانطور که گفته شد، بزرگترین خطر ایجاد سیاهرگهای واریسی وجود عوامل ارثی است. هیچ راهی برای تغییر ساختار ژنتیکی وجود ندارد. در نتیجه این احتمال وجود دارد که در آینده بیماری سیاهرگی جدیدی در بدن شما ایجاد شده و یا امکان دارد هیچگاه دوباره به آن مبتلا نشوید. در صورت بروز مجدد واریس، درمان آن بهراحتی امکانپذیر است.