تشخیص واریس با آزمایش سونوگرافی داپلر و تست پرتونگاری و ترندلنبرگ

عروق واریسی یا واریکوسیت ها زمانی ایجاد می‌شوند که رگ‌ها بزرگ شده و پر از خون می‌شوند. رگ‌های واریسی معمولاً متورم و برآمده بوده و رنگ آنها بنفش یا قرمز می‌شود. معمولاً ناحیه مبتلا دردناک می‌شود. این بیماری به خصوص در زنان بسیار شایع است. حدود 25 درصد از همه بزرگسالان به واریس مبتلا می‌شوند. در بیشتر موارد، عروق واریسی در قسمت پایین پا دیده می‌شوند.برای تشخیص واریس پزشکان روش‌های متعددی در نظر گرفته‌اند و دستگاه‌های پیشرفته امروزی کمک شایانی در تشخیص هرچه بهتر واریس و تصمیم‌گیری بهتر برای ارائه طرح درمان مناسب به بیماران می‌کند.

علائم عروق واریسی

علائم اولیه عروق واریسی وجود رگ‌های بدشکل کاملاً مشهود در پاها است. همچنین ممکن است در اطراف عروق بزرگ شده احساس درد، تورم و سنگینی وجود داشته باشد.

در برخی موارد، در ناحیه مبتلا تغییر رنگ و تورم ایجاد می‌شود. در موارد شدید، عروق ممکن است به شدت دچار خونریزی شده و زخم‌هایی در پاهای آنها ایجاد شود.

تشخیص عروق واریسی

مهم‌ترین ابزار در تشخیص عروق واریسی معاینات فیزیکی و بررسی سوابق پزشکی بیمار است. عروق واریسی معمولاً بر اساس ظاهر آنها تشخیص داده می‌شوند و معمولاً برای تأیید تشخیص نیازی به انجام آزمایش خاصی وجود ندارد.

• در بررسی سوابق پزشکی سؤالاتی در مورد وجود هر گونه مشکل عروقی، آسیب‌دیدگی‌های جدی در پا یا زخم‌هایی که در گذشته در پاها ایجاد شده است پرسیده می‌شود. همچنین عواملی که احتمال ایجاد عروق واریسی را افزایش می‌دهند مانند سوابق خانوادگی ابتلا به عروق واریسی مورد بررسی قرار می‌گیرد. با پزشک در مورد علائمی که دارید (مانند تورم، احساس خستگی یا وجود برآمدگی در پاها) و همچنین اقدامات درمانی که برای رفع این علائم انجام داده‌اید صحبت کنید.
• پزشک در هنگام انجام معاینات بالینی، پاهای شما (یا هر قسمتی که دچار این عارضه شده است) را معاینه می‌کند. معمولاً عروق واریسی به راحتی دیده می‌شوند. پزشک پاهای شما را برای تعیین قسمت‌های حساس، تورم، تغییرات رنگ پوست، زخم‌ها و علائم دیگر شکستگی پوست بررسی می‌کند. برای مطالعه جریان خون در پاها، پزشک از شما می‌خواهد که پاهای خود را در موقعیت‌های مختلف حرکت دهید.

اگر مشکل در عروق عمقی باشد یا در علائم موجود، پیچیدگی‌هایی وجود داشته باشد باید برخی آزمایش‌های دیگر انجام شوند.

• پزشک ممکن است از شما بخواهد که برای بررسی مسیر جریان خون، سونوگرافی انجام دهید. این یک آزمایش غیر تهاجمی است که در آن از امواج صوتی با فرکانس بسیار بالا استفاده می‌شود. با این کار پزشک تشخیص می‌دهد که جریان خون در عروق شما چگونه است.

سونوگرافی داپلر

• بسته به محل عارضه ممکن است برای ارزیابی بیشتر از وینوگرام نیز استفاده شود. در هنگام انجام این آزمایش، پزشک رنگ مخصوصی در پاهای شما تزریق می‌کند و عکس‌هایی با استفاده از اشعه ایکس از ناحیه مورد نظر می‌گیرد. رنگ در عکس‌های گرفته شده به وسیله اشعه ایکس مشخص بوده و به پزشک کمک می‌کند که چگونگی جریان خون را بهتر مشاهده کند.

وینوگرام عروق واریسی

وینوگرام چیست؟

وینوگرام یک آزمایش تصویری است که با اشعه ایکس انجام شده و در آن ماده کنتراست در عروق تزریق شده تا مسیر جریان خون در عروق مورد نظر مشخص شود. با انجام این آزمایش پزشک بهتر می‌تواند وضعیت عروق را مورد بررسی قرار دهد. اشعه ایکس (رادیوگرافی) یک آزمایش پزشکی غیر تهاجمی است که به پزشک در تشخیص و درمان بیماری‌ها کمک می‌کند. در تصویربرداری به وسیله اشعه ایکس، قسمتی از بدن در معرض پرتوهای یونیزه شده با دوز پایین قرار می‌گیرد تا عکس‌هایی از داخل بدن گرفته شود. اشعه ایکس قدیمی‌ترین و پرکاربردترین روش تصویربرداری در پزشکی است.

برخی کاربردهای متداول این فرایند

وینوگرام معمولاً برای موارد زیر به کار برده می‌شود:

• ارزیابی وضعیت یک رگ یا سیستم عروقی
• پیدا کردن لخته خونی در عروق
• ارزیابی عروق واریسی قبل از انجام عمل‌های جراحی
• مشخص کردن این که آیا وضعیت یک رگ برای انجام عمل بایپاس یا دسترسی دیالیزی مناسب هست یا نه
•  کمک به پزشک در استفاده از ابزار پزشکی یا داخل وریدی مانند استنت در یک رگ
• هدایت درمان عروق آسیب‌دیده و بیمار

• فوتوپلتزیموگرافی یا ژئوگرافی انعکاسی نور، یک تکنیک ساده و قابل تکرار برای ارزیابی‌های فیزیولوژی اثربخشی پمپاژ در عضلات ساق پا و تعیین میزان ناکارآمدی عروقی و همچنین تمایز بین عروق سطحی و عمقی ناکارآمد است.

چگونه با استفاده از فوتوپرپلیزموگرافی می‌توان تغییرات فشار را اندازه‌گیری کرد؟

اگر شما می‌خواهید فشار داخل عروق را اندازه‌گیری کنید، روش معمول برای انجام این کار این است که یک سوزن در عروق وارد کرده و سپس یک مانیتور فشار به آن وصل کنید. به هر حال، همیشه بهتر است که در صورت امکان از روش‌های غیرتهاجمی استفاده کنید. فوتوپلتزیموگرافی یک روش بسیار هوشمند برای اندازه‌گیری فشار بدن نیاز به استفاده از سوزن است. دستگاه نور اینفرارد را به پوست می‌تاباند. قسمتی از نور از خون داخل مویرگ‌ها برگشت داده می‌شود. هر چه خون بیشتری در مویرگ‌ها وجود داشته باشد، نور بیشتری بازتاب داده می‌شود. تحقیقات نشان داده است که میزان نور بازتاب شده با فشار داخل وریدی تناسب دارد.

با این که به روش فوتوپلتزیموگرافی نمی‌توان فشار مستقیم را اندازه‌گیری کرده اما می‌توان با کمک این روش، نقشه تغییرات فشار را پس از حرکت و استراحت مشخص کرد که نشان داده شده است که با تغییرات فشار اندازه‌گیری شده با سوزن همخوانی دارد. بنابراین، شما می‌توانید از فوتوپلتیزموگرافی برای اندازه‌گیری شدت بیماری‌های برگشتی در عروق استفاده کنید. نکته بسیار مهم این که با این روش می‌توان تغییرات فشار را در بیمارانی که عروق واریسی آنها مشهود نیست اندازه‌گیری کرد. به این بیماری، "عروق واریسی مخفی" یا "بیماری برگشت عروق سطحی" یا "نارسایی عروقی سطحی" یا "نارسایی عروقی مزمن" نیز گفته می‌شود. آزمایش‌هایی مانند سونوگرافی یا ونوگرام به رد احتمال ابتلا به بیماری‌های دیگر که به دلیل ایجاد لخته خون یا انسداد عروقی باعث ایجاد درد و تورم در پاها می‌شوند کمک می‌کند.

آزماش ترندلنبرگ

• این آزمایش توسط ف. ترندلنبرگ که یک جراح آلمانی در قرن گذشته بود معرفی شده است. این آزمایش برای نشان دادن کارآمدی دریچه‌های عروقی سیستم‌های ارتباطی و سطحی عروق بسیار مفید و کارآمد است. نخست بیمار روی تخت معاینه دراز می‌کشد، برای معاینه باید پای خود را با زاویه 30 تا 45 درجه به مدت 10 تا 15 ثانیه بلند می‌کند تا خون از عروق سطحی تخلیه شوند.
• تورنیکه وریدی لاستیکی نرمی در اطراف پا و درست در زیر زانو قرار داده می‌شود که به وسیله دست نگه داشته می‌شود تا عروق سافین بلند و کوتاه مسدود شوند.

سپس بیمار با وجود تورنیکه بسته شده می‌ایستد و عروقی که در کنار تورنیکه قرار گرفته‌اند به دقت مشاهده می‌شوند. در موارد ابتلا به عروق واریسی ساده، رگ‌ها به آرامی با خون پر می‌شوند که نشان‌دهنده این است که دریچه‌های عروقی در سیستم ارتباطی و عمقی به درستی کار می‌کنند؛ به عبارت دیگر اگر این عروق بلافاصله پس از ایستادن بیمار پر از خون شوند، مشخص می‌شود که دریچه‌ها در بسیاری از عروق ارتباطی و همچنین در عروق سیستم عمقی ناکارآمد هستند. اگر عروق در 30 تا 60 ثانیه و به کندی پر شدند مشخص می‌شود که عروق عمقی کارآمد بوده ولی همه آنها به خوبی کار نمی‌کنند و برخی عروق ارتباطی مشکل دارند. اگر یک نفر مشکوک به داشتن مشکل در عروق سافین کوتاه باشد، تورنیکه باید بالای زانوی او بسته شود و با فشار انگشت بالای انتهای پراگزیمال ورید سافین کوتاه در قسمت دیستال از فاصله پاپلیتئال نگه داشته شود. سپس بیمار می‌ایستد و پس از مدت کوتاهی فشار انگشت برداشته می‌شود. اگر خون بلافاصله به سمت پایین ورید در قسمت خلفی ساق پا جاری شد، مشخص می‌شود که ورید سافین کوتاه ناکارآمد است.

تورنیکه برداشته می‌شود. تقریباً بلافاصله دیده می‌شود که خون از بالای عروق واریسی بزرگ به پایین پا سرازیر می‌شود. این ناکارآمدی ورید سافین بزرگ و انشعابات واریسی بزرگ را اثبات می‌کند. عروق بزرگ پیچ و تاب‌دار در قسمت‌های قدامی و کناری ران از سافنئوس جانبی ران منشعب می‌شوند که هم به صورت دیستال و هم به صورت پراگزیمال پر می‌شوند. از آنجا که این عروق به دلیل اندازه و پیچ و تابشان باید قطع شوند نیازی به آزمایش کردن آنها نیست.